- amortyzator kołysania
-
w technice morskiej urządzenie służące do zmniejszenia przechyłów bocznych statku na fali.
A.k. dzielą się na czynne i bierne;
do czynnych należą amortyzatory płetwowe, które składają się z metalowych płetw zamocowanych na osiach po obu burtach;
schowane wewnątrz kadłuba statku poniżej linii wodnej, płetwy te w czasie chwiejby (→chwiejba) wysuwane są na zewnątrz, mogą być ustawione w ten sposób, że płaszczyzny ich zajmują wzajemnie przeciwne położenia, tzn. gdy tylna krawędź jednej płetwy jest podniesiona do góry, to krawędź drugiej skierowana jest ku dołowi, co powoduj, że jedna płetwa ciśnie burtę, do której jest przymocowana, ku dołowi w tym czasie, gdy fala unosi ją do góry, natomiast płetwa na przeciwległej burcie działa w odwrotnym kierunku, co zmniejsza kołysanie statku.
Ruchem obydwu płetw steruje urządzenie żyroskopowe;
do amortyzatorów czynnych zalicza się też urządzenie do automatycznego przepompowywania wody w zbiornikach burtowych.
Amortyzatory czynne zmniejszają przechyły statku z ok. 250 do ok. 50;
do grupy najszerzej stosowanych amortyzatorów biernych należą stępki przechyłowe, cysterny Frahm i amortyzatory w postaci wirujących bąków żyroskopowych.
Zasada działania tych ostatnich oparta jest na właściwości bąka wirującego, który dąży do zachowania w przestrzeni stałego położenia i przeciwstawiania się każdej próbie wychylenia jego osi z płaszczyzny pionowej.
W czasie przechyłu statku duży wirujący bąk za pomocą odpowiedniego urządzenia wywiera na kadłub statku nacisk działający w przeciwnym kierunku do przechyłu statku i zmniejsza kołysanie, dużą wadą tego urządzenia jest jego masa (ok. 1% masy całego statku), duże wymiary (średnica bąka dochodzi do 4 m) oraz znaczny koszt.
Źródło:
Ireneusz Grajewski, Józef Wójcicki "Mały leksykon morski"; Wydawnictwo Ministra Obrony Narodowej, Warszawa 1981.